ΤΑ ΜΑΡΜΑΡΑ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ

 Όταν χτίστηκε ο Παρθενώνας, κατά την περίοδο 447- 432 π.Χ., κατασκευάστηκαν  σε ομάδες γλυπτών για τη διακόσμησή του: οι μετόπες, η ζωφόρος και τα αετώματα. Από αυτά, οι μετόπες και η ζωφόρος αποτελούσαν μέρος του οικοδομήματος του ναού. Δεν κατασκευάστηκαν πρώτα και έπειτα τοποθετήθηκαν ψηλά στον Παρθενώνα, αλλά σκαλίστηκαν στις πλευρές του αφού είχε ολοκληρωθεί η κατασκευή του. 

Οι μετόπες ήταν ξεχωριστά γλυπτά υψηλής ανάγλυφης δημιουργίας. Υπήρχαν 92 μετόπες, 32 σε κάθε πλευρά και 14 σε κάθε άκρη. Κάθε μετόπη χωρίζονταν από τις γειτονικές της με μια απλή αρχιτεκτονική διακόσμηση που ονομάζεται τρίγλυφο. Οι μετόπες ήταν τοποθετημένες πάνω από την εξωτερική σειρά κιόνων γύρω από το ναό και παρουσίαζαν διάφορες ιστορικές μάχες. Η βόρεια πλευρά ιστορούσε σκηνές από τον Τρωικό πόλεμο, η νότια μια μάχη μεταξύ των Ελλήνων και των Κενταύρων,

    η ανατολική πλευρά Γιγαντομαχία και η δυτική μια μάχη ανάμεσα στους Έλληνες και τις Αμαζόνες.
    Η ζωφόρος, μήκους 160μ., ήταν τοποθετημένη επάνω από την εσωτερική σειρά κιόνων, επάνω

δηλαδή από τον κυρίως ναό, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνει το θεατή να το δει καλά. Πρόκειται για μακρύ, συνεχόμενο ανάγλυφο όπου απλώνεται η εικόνα της παναθηναϊκής πομπής προς το ναό.
    Στις δύο πλευρές του ναού, στα μεγάλα τριγωνικά διαστήματα, τοποθετήθηκαν τα εναέτια γλυπτά. Ήταν σχεδιασμένα κατά τέτοιο τρόπο ώστε τα αγάλματα που βρισκόταν στο κεντρικό και υψηλότερο σημείο του τριγώνου, να είναι γιγαντιαία.     Οι καταστροφές που υπέστησαν τα αετώματα ήταν τόσο μεγάλης έκτασης ώστε τα θέματα των παραστάσεων να μας είναι γνωστά μόνο από τις γραπτές μαρτυρίες του Παυσανία, ο οποίος έζησε και έγραψε γύρω στο 150 μ.Χ..     Σύμφωνα με τα γραπτά του, στο ανατολικό αέτωμα ο Φειδίας ιστόρησε τη γέννηση της Αθηνάς από το κεφάλι του Δία και στο δυτικό παρουσίασε τη διαμάχη της Αθηνάς και του Ποσειδώνα για την προστασία της Αθήνας. 

Ωστόσο, το αποκορύφωμα της μεγαλοπρέπειας του ναού βρισκόταν στο εσωτερικό του. Το άγαλμα της θεάς Αθηνάς είχε ύψος 40 πόδια (12 μέτρα) και ήταν κατασκευασμένο από χρυσό και ελεφαντόδοντο. Καταστράφηκε από φωτιά το 200 π.Χ. και φημολογείται ότι το αντικατέστησαν κατά το 165-160π.Χ.. Αντίθετα από τα μάρμαρα του

Παρθενώνα, το περίφημο άγαλμα δεν σώθηκε.
Δυστυχώς, σήμερα δεν σώζονται εξ' ολοκλήρου τα μάρμαρα του Παρθενώνα.  Αρχικώς, υπήρχαν 115 πλάκες στη ζωφόρο. Από αυτές, 94 σώζονται ακόμη, είτε ολόκληρες, είτε σε κομμάτια. 36 βρίσκονται στην Αθήνα, 56 στο Βρετανικό Μουσείο και μία στο Λούβρο. Από τις 92 μετόπες, 39 βρίσκονται στην Αθήνα και 15 στο Λονδίνο. 17 εναέτια αγάλματα, μία καρυάτιδα και μία κολώνα από το Ερεχθείο βρίσκονται επίσης στο Βρετανικό Μουσείο. Έτσι τα μάρμαρα του Παρθενώνα είναι σχεδόν ίσα μοιρασμένα - μισά στο Λονδίνο και μισά στην Αθήνα.
Ακριβώς επειδή τα γλυπτά που σώζονται βρίσκονται σε δύο χώρες, σε απόσταση 1500 μιλίων, η ελληνική κυβέρνηση έχει ζητήσει να επιστραφούν τα μάρμαρα του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο ώστε να αποτελέσουν μία μοναδική συλλογή και να τοποθετηθούν στο μουσείο που πρόκειται να χτιστεί στους πρόποδες του λόφου της Ακρόπολης. 

Τα μάρμαρα του Παρθενώνα γνωστά και ως Ελγίνεια Μάρμαρα είναι  μία συλλογή γλυπτών που προέρχονται από την Ακρόπολη των Αθηνών τα οποία μεταφέρθηκαν στην Βρετανία το 1806 από τον Τόμας Μπρους, 7ο κόμη του Έλγιν, πρέσβη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από το 1799 μέχρι το 1803. Εκμεταλλευόμενος την Οθωμανική ηγεμονία στην ελληνική επικράτεια, κατάφερε και απέκτησε φιρμάνι από τον ΟθωμανόΣουλτάνο για την αποκαθήλωσή τους από τον Παρθενώνα με σκοπό την μέτρηση και την αποτύπωσή τους σε σχέδια, και στη συνέχεια προχώρησε στην αφαίρεση και φυγάδευσή τους. Τα γλυπτά αυτά αποθηκεύτηκαν στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου το 1816. Το οθωμανικό φιρμάνι, που κατέχει το Βρετανικό Μουσείο "δεν φέρει την υπογραφή και τη σφραγίδα του Σουλτάνου ή τη συνήθη επίκληση στο Θεό, και χωρίς αυτά, ο Elgin και συνεπώς το Βρετανικό Μουσείο δεν έχουν καμία νομική απόδειξη της κυριότητας των Γλυπτών του Παρθενώνα", σύμφωνα με έκθεση ειδικών.

 Το 1936 τοποθετήθηκαν στην έκθεση Duveen που δημιουργήθηκε για αυτό το σκοπό. Από το 1983, με πρωτοβουλία της τότε Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη, η Ελλάδα καταβάλει προσπάθειες να φέρει τα Ελγίνεια πίσω στην Αθήνα. Η προσπάθεια των ελληνικών αρχών για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα στο τόπο καταγωγής και κατασκευής τους υποστηρίζεται ενεργά από διεθνή, ομότιτλη επιτροπή.^[1] Η αναγκαιότητα της επιστροφής τους στην Ελλάδα επιβεβαιώνεται και από την επίσημη θέση της εκπροσώπου της UNESCO, με βάση την αρχή της διατήρησης της ακεραιότητας των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομίας^[2] Κατά καιρούς έχουν δει τη δημοσιότητα διάφορες προτάσεις από έγκριτους, ουδέτερους παρατηρητές, με σκοπό την εξεύρεση μιας λύσης στη διαφωνία Ελλάδας και Βρετανικού Μουσείου επί του ζητήματος της επιστροφής των κλεμμένων γλυπτών

Η εν λόγω συλλογή γλυπτών περιλαμβάνει μερικά από τα γλυπτά των αετωμάτων, των μετοπών που απεικονίζουν μάχες μεταξύ των Λαπίθων και των Κενταύρων, αλλά και τηςΖωφόρου του Παρθενώνα που κοσμούσε το ανώτερο τμήμα των τοίχων του σηκού του ναού σε όλο τους το μήκος. Ως εκ τούτου, αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 1/2 από ό,τι απομένει από τη γλυπτική διακόσμηση του Παρθενώνα που διασώθηκε: 75 μέτρα από τα αρχικά 160 μέτρα, 15 από τις 92 μετόπες, 17 τμηματικές φιγούρες από τα αετώματα, όπως επίσης και άλλα τμήματα της αρχιτεκτονικής. Τα αποκτήματα του Έλγιν περιλαμβάνουν ακόμη αντικείμενα από άλλα κτίρια της Αθηναϊκής Ακρόπολης: τοΕρέχθειο, που μεταβλήθηκε σε ερείπιο κατά τον ελληνικό αγώνα της Ανεξαρτησίας (1821-33), τα Προπύλαια και τον Ναό της Αθηνάς Νίκης. Ο λόρδος Έλγιν πήρε περίπου τα μισά από τα γλυπτά του Παρθενώνα και από τα υπόλοιπα δημιουργήθηκαν εκμαγεία σε γύψο. Στη συλλογή των μαρμάρων δόθηκε το όνομα του λόρδου Έλγιν

Ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου όπου βρίσκονται τα κλεμμένα Μάρμαρα του Παρθενώνα, προκαλεί με τις νέες δηλώσεις του.

Ο Νιλ Μακ Γρέγκορ, διευθυντής στο Βρετανικό Μουσείο όπου βρίσκονται τα κλεμμένα από τον λόρδο Έλγιν, Μάρμαρα του Παρθενώνα, δήλωσε ότι τα γλυπτά ήρθαν «νόμιμα» στην κυριότητα του μουσείου και δεν υπάρχει λόγος να επιστραφούν.

«Τα περισσότερα από αυτά δεν υπάρχουν πια. Έτσι, δεν υπάρχει η δυνατότητα ανάκτησης της καλλιτεχνικής οντότητας, πολύ δε περισσότερο αν τα επιστρέψουμε στο ερειπωμένο κτίριο από το οποίο προήλθαν» δήλωσε ο Μακ Γκρέγκορ.

Ο ίδος είπε στους Times, ότι οι συζητήσεις με την ελληνική κυβέρνηση είναι «δύσκολες» γιατί η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει ότι οι Βρετανοί είναι οι «νόμιμοι ιδιοκτήτες» των γλυπτών του Παρθενώνα!

Παρολαυτά όλο και περισσότεροι Βρετανοί, δηλώνουν ότι τα Μάρμαρα πρέπει να επιστρέψουν στην Ελλάδα, ειδικά μετά τη θέση που πήρε ο ηθοποιός Τζορτζ Κλούνεϊ αλλά και μετά την επίσκεψη της συζύγου του Αμάλ, στη χώρα μας.

Λίγες μέρες νωρίτερα, είχε εκφράσει την αισιοδοξία του ότι στο τέλος τα γλυπτά του Παρθενώνα θα επιστρέψουν στη γενέθλια γη τους, ο πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής για την Επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, Ντέιβιντ Χιλ.

«Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο Έλγιν έκλεψε τα Γλυπτά έστω και αν στη συνέχεια τα πούλησε στη Βρετανία και απο εκεί έφθασαν στο Βρετανικό Μουσείο»είπε ο κ. Χιλ υπογραμμίζοντας πως οι πιθανότητες επιτυχίας της ελληνικής πλευράς αν προσφύγει στη δικαιοσύνη είναι 75%. Εξέφρασε δε την βεβαιότητα πως «ό,τι και αν γίνει στο τέλος τα Γλυπτά θα επιστρέψουν στην Ελλάδα».

Επισήμανε ακόμα ότι οι Βρετανοί δεν έχουν πλέον κανένα λόγο να κρατούν τους κλεμμένους θησαυρούς. «Η Ακρόπολη συγκεντρώνει περισσότερους επισκέπτες από την γκαλερί Νταβίν όπου βρίσκονται τα κλεμμένα αριστουργήματα και το νέο μουσείο που είναι αριστούργημα είναι έτοιμο να τα υποδεχθεί» σημείωσε μεταξύ άλλων.

Αποσπάσματα της ταινίας «Πέτρες δίχως αξία» του 1985 η οποία αφηγείται το πώς ο λόρδος Έλγιν πήρε τα μάρμαρα από την Ακρόπολη και τα μετέφερε στο Λονδίνο, φιλοξενούνται στο Youtube.

  https://www.youtube.com/watch?v=6fDsYDKh4ik

Στο σχετικό απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ μπορείτε να δείτε σπάνια υποβρύχια πλάνα από το σημείο που είχε βυθιστεί το πλοίο «Μέντωρ» που μετέφερε τα μάρμαρα του Παρθενώνα, στα ανοιχτά των Κυθήρων.

Από το 1801 έως το 1804 τα συνεργεία του Έλγιν δρούσαν στην Ακρόπολη, προκαλώντας σημαντικές ζημιές στα γλυπτά και το ίδιο το μνημείο, αποσπώντας και διαμελίζοντας ένα σημαντικό μέρος (περίπου το ήμισυ) από το σωζόμενο γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα, μαζί με ορισμένα αρχιτεκτονικά μέλη, όπως ένα κιονόκρανο και ένα σπόνδυλο από κίονα.

Η μεταφορά αυτών των ανεκτίμητης αξίας αρχαιοτήτων στην Αγγλία αντιμετώπισε δυσκολίες, αφού γινόταν από λιμάνι σε λιμάνι.

Το πλοίο «Μέντωρ» βούλιαξε και τα γλυπτά, ύστερα από παρατεταμένη παραμονή στον βυθό ανελκύστηκαν από Έλληνες δύτες στα Κύθηρα και έφτασαν τελικά στην Βρετανία το 1804.

γλυπτά του Παρθενώνα επιβάλλεται να επιστρέψουν στην Ελλάδα, γιατί απλούστατα είναι κλεμμένα».

Αυτό τόνισε ο Αυστραλός νομικός Τζέφρεϊ Ρόμπερτσον μιλώντας σε ειδική εκπομπή της αυστραλιανής δημόσιας τηλεόρασης του ABC, μετά την επιστροφή του από την Αθήνα.

Ο κ. Ρόμπερτσον είπε πως ο Λόρδος Έλγιν ήταν ένας χρεοκοπημένος διπλωμάτης που έκλεψε τα γλυπτά για να κάνει χρήματα.

«Δεν είχε κανένα νομικό δικαίωμα, ούτε άδεια να τα αφαιρέσει από την Ακρόπολη και να τα μεταφέρει στην χώρα του, καταστρέφοντας μάλιστα αρκετά» είπε ο Αυστραλός νομικός.

Σε παρατήρηση της δημοσιογράφου Έμα Αμπερίτσι ότι το Βρετανικό Μουσείου αρνείται να επιστρέψει τα Γλυπτά και ότι το ίδιο δηλώνει ο Βρετανός πρωθυπουργός αλλά και ο δήμαρχος του Λονδίνου, ο κ. Ρόμπερτσον είπε: «Ναι αλλά το 88% των Βρετανών είναι υπέρ της επιστροφής τους και αυτό είναι σημαντικό», είπε και πρόσθεσε ότι υπάρχει το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που αναγνωρίζουν πως υπάρχει θέμα.

«Η ΟΥΝΕΣΚΟ έδωσε προθεσμία έξι μηνών στη Βρετανία να διαπραγματευτεί με την Ελλάδα. Αν δεν το κάνει η δικαστική προσφυγή είναι πιθανή» είπε.
Ο κ. Ρόμπερτσον είπε ότι η κα Αλαμαντίν Κλούνεϊ ασχολείται εδώ και τρία χρόνια με το θέμα της επιστροφής των Γλυπτών.

«Τότε με πλησίασε η ελληνική κυβέρνηση και ζήτησε την άποψή μου και εγώ της ζήτησα να καταθέσει και την δική της» είπε και πρόσθεσε: «Ήταν συμπτωματικό ότι παντρεύτηκε πρόσφατα. Δεν επιδιώξαμε το ταξίδι αυτή την εποχή για μεγαλύτερη δημοσιότητα. Ήταν συμπτωματικό και δεν επιδιώξαμε όλη αυτή τη δημοσιότητα».

ΛΟΥΚΑΣ, ΘΑΝΟΣ, MIKE