ΛΕΜΕ ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ !

Ο σχολικός εκφοβισμός (αγγλ. school bullying) είναι ένα φαινόμενο νεανικής παραβατικότητας, που εμφανίζεται σε πολλές χώρες του κόσμου. Ο σχολικός εκφοβισμός αναφέρεται στη χρήση βίας μεταξύ μαθητών ή συνομηλίκων παιδιών με στόχο να προκληθεί πόνος ή αναστάτωση. Εμφανίζεται με τη μορφή του λεκτικού εκφοβισμού (κοροϊδία, διακρίσεις, σεξουαλικά σχόλια), του κοινωνικού εκφοβισμού (διάδοση φημών, καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, απομόνωση από την ομάδα), του σωματικού εκφοβισμού (χτυπήματα, σπρωξίματα, κλωτσιές), του ηλεκτρονικού εκφοβισμού (εκβιασμός μέσω Διαδικτύου και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μέσω μηνυμάτων στο κινητό τηλέφωνο).

Με βάση τα αποτελέσματα μιας μελέτης που πραγματοποίησε η Εταιρία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου σε συνεργασία με την Παιδαγωγική σχολή του ΑΠΘ, το 25% των μαθητών έχει υποστεί κάποια μορφή εκφοβισμού εντός του σχολικού περιβάλλοντος με συχνότητα δύο ως τρεις φορές το μήνα ή και περισσότερο. Τα αγόρια είναι πιο συχνά θύτες και θύματα εκφοβιστικής συμπεριφοράς, που εμφανίζεται κυρίως στο σχολικό περιβάλλον σε χώρους χωρίς επίβλεψη από τους εκπαιδευτικούς, όπως η αυλή, ο διάδρομος και η τάξη κατά τη διάρκεια του διαλείμματος. Η κατάσταση αυτή μπορεί να επηρεάσει την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και τη διαδικασία της μάθησης.

Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά που γίνονται θύματα σχολικού εκφοβισμού αρχικά νιώθουν

φόβο, απόγνωση και παρουσιάζουν τάσεις φυγής. Αισθάνονται ότι απειλούνται, τρομάζουν, αρνούνται να πάνε σχολείο και παρουσιάζουν συμπτώματα σχολικής φοβίας. Μπορεί επίσης να γίνουν επιθετικά και νευρικά, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου τα ίδια τα παιδιά-θύματα μπορούν να γίνουν θύτες σε άλλα παιδιά ή στα αδέρφια τους στο σπίτι. Από την άλλη μεριά οι γονείς συνήθως δεν αντιλαμβάνονται το πρόβλημα και δηλώνουν άγνοια. Αυτό συμβαίνει γιατί τα θύματα εξομολογούνται το γεγονός του εκφοβισμού συχνότερα σε φίλους τους. Αν όμως οι γονείς εντοπίσουν κάποιο από τα προαναφερθέντα συμπτώματα και υποψιάζονται ότι το παιδί τους έχει πέσει θύμα εκφοβισμού κρίνεται αναγκαίο να προσεγγίσουν το παιδί και να αντιδράσουν απευθυνόμενοι αρχικά στους εκπαιδευτικούς και στις αρμόδιες Διευθύνσεις εκπαίδευσης. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το παιδί να αισθανθεί ότι έχει στήριγμα τους γονείς του και το σχολείο. Επιπλέον, οι ειδικοί επιμένουν ότι τα παιδιά πρέπει να μη φοβούνται, να έχουν το θάρρος της γνώμης και να μάθουν να «μιλούν».

Με βάση προτάσεις που παρουσιάστηκαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τονίστηκε η ανάγκη εντοπισμού και επίλυσης των κοινωνικών προβλημάτων που σχετίζονται με τη νεανική εγκληματικότητα. Επισημάνθηκε ακόμα, ο ρόλος των γονέων και των εκπαιδευτικών που καλούνται να ακολουθήσουν ενιαία γραμμή για την αντιμετώπιση της βίας, η ενθάρρυνση των νέων για συμμετοχή τους στα κοινά και στον αθλητισμό, η προβολή σωστών προτύπων συμπεριφοράς, αλλά και η συνεργασία με φορείς που αγωνίζονται για την εξάλειψη της νεανικής παραβατικότητας.

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%BA

%CF%8C%CF%82_%CE%B5%CE%BA%CF%86%CE%BF%CE%B2%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82

Σχολικός εκφοβισμός

Οι κλήσεις στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056 καθημερινά αυξάνονται σε σχέση με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού ή αλλιώς bullying . Γονείς, εκπαιδευτικοί και μαθητές καλούν ζητώντας συμβουλές για το πώς να διαχειριστούν τέτοια φαινόμενα, μέσα στα οποία νοιώθουν εγκλωβισμένοι.

Η απόκτηση γνώσης σε όλες τις καταστάσεις είναι το πρώτο και βασικό βήμα που πρέπει να γίνει για να μπορεί κάποιος να αντιμετωπίσει τέτοιες καταστάσεις. Και στο σχολικό εκφοβισμό το πρώτο που πρέπει να ειπωθεί είναι τι δεν είναι σχολικός εκφοβισμός.

Σχολικός εκφοβισμός λοιπόν δεν είναι μια διαμάχη, σύγκρουση μεταξύ δυο μαθητών ή μαθητριών, δεν είναι το πείραγμα, το αστείο προς κάποιον συμμαθητή που γίνονται σε συγκεκριμένο χρόνο, δεν έχουν συνέχεια και δεν επηρεάζουν  την συναισθηματική κατάσταση των παιδιών. Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα πιο σύνθετο φαινόμενο που αυτό που τον ξεχωρίζει από το πείραγμα και τον τσακωμό, είναι η ένταση του, η διάρκεια του,  η ανισορροπία δύναμης μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών και η συναισθηματική επίδραση που έχει πάνω στα παιδιά.

Με λίγα λόγια ο σχολικός εκφοβισμός είναι μια κατάσταση επαναλαμβανόμενη, κατευθύνεται σε συγκεκριμένα παιδιά από παιδιά (πολλές φορές και ομάδα παιδιών) που υπερέχουν σωματικά  και έχουν ως αποτέλεσμα το παιδί που εκφοβίζεται να νοιώθει απομονωμένο, να βιώνει άγχος και φόβο, να παρουσιάζει σχολική άρνηση και διάφορες συναισθηματικές δυσκολίες.

Γενικά ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να περιλαμβάνει :

 Χτυπήματα

Απειλές, εκβιασμό, πειράγματα, παρατσούκλια, κοροϊδία , διάδοση φημών

Εσκεμμένο αποκλεισμό μαθητών από διάφορες κοινωνικές και σχολικές  δραστηριότητες,

Σεξουαλική παρενόχληση

Κλοπές ή και Ζημιές στα προσωπικά αντικείμενα του παιδιού που βιώνει εκφοβισμό

Ηλεκτρονικό bullying / cyber bullying. Το cyberbullying είναι ο εκφοβισμός που προκαλείται διαμέσου της χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών, κινητών τηλεφώνων και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών

Τις περισσότερες φορές τα παιδιά που βιώνουν εκφοβισμό δεν το λένε σε κανένα γιατί:

 Ντρέπονται.

Η ντροπή είναι ένα συναίσθημα που ακολουθεί τον σχολικό εκφοβισμό καθώς τα παιδιά νοιώθουν ότι όλοι γελάνε μαζί τους

Φοβούνται.

Τα παιδιά θεωρούν ότι δεν μπορεί να γίνει κάτι και φοβούνται ότι ο οποιοσδήποτε χειρισμός θα θυμώσει το παιδί ή τα παιδιά που το εκφοβίζουν και τα πράγματα θα χειροτερεύσουν

Νοιώθουν ότι φταίνε.

Η σκέψη των παιδιών είναι ενοχική και ιδιαίτερα σε καταστάσεις βίας. Θεωρούν ότι εκείνα φταίνε, ότι εκείνα προκάλεσαν αυτή την κατάσταση

Σκέφτονται ότι θα  απογοητεύσουν / στενοχωρήσουν τους γονείς τους.

Όλα τα παιδιά αποζητούν την αγάπη και τον θαυμασμό των γονιών τους. Θεωρούν λοιπόν ότι αν μάθουν οι γονείς τους αυτό που συμβαίνει θα απογοητευτούν και θα στενοχωρηθούν.

Γι’ αυτό οι γονείς θα πρέπει:

Να παρατηρήσουν τη συμπεριφορά του παιδιού τους. Οποιαδήποτε ξαφνική και χωρίς εμφανή αιτία αλλαγή στη συμπεριφορά τους, στη διάθεση τους, στην όρεξη τους, στον ύπνο τους, στη γνώμη τους για κάποια άτομα, στη σχολική τους παρουσία,  στην σχολική τους επίδοση πρέπει να τους προβληματίσει και διακριτικά να διερευνήσουν τι συμβαίνει.

Εάν αντιληφθούν ότι το παιδί τους βιώνει εκφοβισμό θα πρέπει σε πλαίσιο ασφάλειας και εμπιστοσύνης να κουβεντιάσουν με το παιδί τους για την εμπειρία του και γενικά για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού

Να αποενοχοποιήσουν το παιδί.

Να εξηγήσουν στο παιδί ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να του φέρεται έτσι

Να επιβραβεύσουν το παιδί που συμμετείχε στην κουβέντα και αποκάλυψε σημαντικά πράγματα

Να μην βάλουν το παιδί σε διαδικασίες αντεκδίκησης. Δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα

Να αναδείξουν στο παιδί τη σημασία του να έχει επικοινωνία με το δάσκαλο και να εξηγήσουν τη διαφορά του «μαρτυράω» από το «ζητάω» βοήθεια

Να θυμούνται ότι ο στόχος είναι να βοηθήσουν το παιδί τους και όχι να τιμωρηθεί το άλλο παιδί

Να επικοινωνήσουν με το δάσκαλο

Σε όλες τις περιπτώσεις θα πρέπει να επικοινωνήσουν με την  Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056, δωρεάν και ανώνυμα, η οποία είναι στελεχωμένη με κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους και λειτουργεί όλο το 24ώρο.

Το Χαμόγελο του Παιδιού έχει αναπτύξει πολλές δράσεις για την πρόληψη και διαχείριση καταστάσεων του Σχολικού Εκφοβισμού.

Το Τμήμα Ενημέρωσης Παιδιών, Γονέων και Εκπαιδευτικών πραγματοποιεί ομιλίες για το σχολικό εκφοβισμό σε μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς σε σχολεία σε όλη την Ελλάδα (βλ. http://www.hamogelo.gr/7-1/770/Enhmerosh-poidion--goneon-koi-ekpoideytikon)

Μέσω της Εθνικής Τηλεφωνικής Γραμμής για τα Παιδιά SOS 1056 πραγματοποιείται τηλεφωνική υποστήριξη για την διαχείριση τέτοιων φαινόμενων (βλ. http://www.hamogelo.gr/7-1/754/Ethnikh-thlefonikh-grammh-gia-ta-poidia-SOS-1056 )

Μέσω των Τμημάτων Κοινωνικής και Ψυχολογικής Στήριξης πραγματοποιείται συμβουλευτική στήριξη σε γονείς, παιδιά και εκπαιδευτικούς (βλ. http://www.hamogelo.gr/7-1/767/Koinonikh-koi-psyxologikh-sthrixh-poidion)

Το Χαμόγελο του Παιδιού είναι ο συντονιστικός φορέας για την δημιουργία πανευρωπαϊκής καμπάνιας ευαισθητοποίησης και πληροφόρησης για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού (βλ. http://www.hamogelo.gr/147.1/Erga-se-exelixh )

Σχολικός εκφοβισμός - Ορισμός

Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού μελετήθηκε για πρώτη φορά το 1978 στη Νορβηγία και 9 χρόνια μετά, το 1987, σε πολλά επιστημονικά περιοδικά εμφανίζεται ο σχετικός όρος “bullying”.

Ενώ σαν φαινόμενο επισημαίνεται και καταγράφεται τη δεκαετία του 1970, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ότι εμφανίζεται και τότε. Εξάλλου αποτελεί μια ακόμη έκφραση της βίαιης συμπεριφοράς η οποία υπάρχει με τη γέννηση του ανθρώπου.

Στο φαινόμενο του bullying εμπλέκονται πολλά μέρη

• Το παιδί που δέχεται βία
• Το παιδί ή ομάδα παιδιών που ασκεί βία
• Τα παιδιά θεατές
• Οι εκπαιδευτικοί
• Οι γονείς

Στην ουσία αναφέρεται στην βία μεταξύ παιδιών. Στην ιστορία του Όλιβερ Τουίστ - που διαδραματίζεται τον 19ο αιώνα - υπάρχουν πολλά στοιχεία βίας μεταξύ παιδιών τα οποία επιβιώνουν μέχρι σήμερα. Τα μυθιστορήματα για το Αγγλοσαξωνικό εκπαιδευτικό σύστημα όπου ο εκφοβισμός των μεγαλύτερων είναι αποδεκτό καθεστώς

Σύμφωνα με τον Olweus σχολική βία και σχολικός εκφοβισμός παρατηρείται όταν ένα παιδί «εκτίθεται, κατ’ επανάληψη και σε διάρκεια χρόνου, σε αρνητικές πράξεις από ένα ή περισσότερα άτομα.»

Ο όρος «αρνητική πράξη» αναφέρεται στην πράξη εκείνη με την οποία «ένα άτομο προκαλεί εσκεμμένη βλάβη ή συναισθηματική δυσκολία σε άλλο άτομο, μέσω σωματικής επαφής, λεκτικώς ή με άλλους τρόπους.»

Μια σημαντική παράμετρος που τίθεται είναι η έννοια της επανάληψης. Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού δεν είναι ένα μεμονωμένο γεγονός. Δεν είναι ένας απλός τυχαίος καβγάς μεταξύ δυο παιδιών στη σχολική αυλή. Επίσης περιλαμβάνει ανισορροπία δύναμης ή εξουσίας μεταξύ του παιδιού που εκφοβίζει και του παιδιού που εκφοβίζεται

Το αποτέλεσμα αυτής της πράξης είναι η δεύτερη σημαντική παράμετρος. Οι πράξεις σχολικού εκφοβισμού έχουν αποτέλεσμα ή θα μπορούσαν να έχουν ως αποτέλεσμα σωματική βλάβη ή συναισθηματικές δυσκολίες (δυσκολίες συμπεριφοράς) πάνω στο παιδί.

Η τελευταία παράμετρος έχει να κάνει με τις μορφές του σχολικού εκφοβισμού ο οποίος μπορεί να είναι σωματικός, λεκτικός ή με οποιαδήποτε άλλη μορφή.

Γενικά το Bullying μπορεί να περιλαμβάνει

• Άσκηση φυσικής βίας, χτυπήματα, τσιμπήματα, δαγκωνιές, σπρωξίματα,
• Εσκεμμένο ή συχνό αποκλεισμό μαθητών από κοινωνικές δραστηριότητες, κοινωνική απομόνωση ή αποκλεισμό
• Σεξουαλική παρενόχληση
• Χρησιμοποίηση υβριστικών ή περιπαικτικών εκφράσεων, πειράγματα, παρατσούκλια, κοροϊδία
• Απειλές και εκβιασμό
• Υβριστικές ή περιπαικτικές εκφράσεις για τη φυλή, την εθνικότητα, τη θρησκεία, την ταυτότητα αναπηρίας, τη σεξουαλική ταυτότητα του θύματος
• Κλοπές ή και Ζημιές στα προσωπικά αντικείμενα του θύματος
• Επιδιωκόμενη απομάκρυνση των φίλων
• Διάδοση κακοηθών και ψευδών φημών
• Ηλεκτρονικό bullying cyber bullying (Το cyberbullying περιγράφεται ως "η επαναλαμβανόμενη και εκ προθέσεων βλάβη που προκαλείται διαμέσου της χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών, κινητών τηλεφώνων και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών" Το Cyberbulling εμφανίζεται συχνότερα σε ιστότοπους όπου συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός εφήβων)

To bullying (εκφοβισμός) είναι μία επιθετική συμπεριφορά – σωματική, λεκτική, ψυχολογική ή και κοινωνική – που εκδηλώνεται σκόπιμα, απρόκλητα και επαναλαμβανόμενα, στο σχολείο, στον εργασιακό χώρο, ακόμη και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σκοπός της είναι η επιβολή, και η πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου στο άτομο (ή ομάδα ατόμων) που την υφίσταται.

Σωματικός εκφοβισμός είναι τα χτυπήματα, τα σπρωξίματα, οι κλωτσιές κλπ. Λεκτικός εκφοβισμός είναι η κοροϊδία, οι διακρίσεις, τα σεξουαλικά σχόλια κοκ. Κοινωνικός εκφοβισμός είναι η διάδοση φημών, η καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, η απομόνωση από την ομάδα κλπ. Επίσης υπάρχει ο εκφοβισμός μέσω διαδικτύου, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μέσω μηνυμάτων στο κινητό τηλέφωνο κοκ.

Στη συμπεριφορά του bullying υπάρχει μια διαφορά ισχύος ανάμεσα σ’ αυτούς που την ασκούν και σ’ αυτούς που την υφίστανται. Δεν πρόκειται για μια διαμάχη που χρειάζεται επίλυση. Όλη η εξουσία είναι στο άτομο ή στην ομάδα που την ασκεί. Τα άτομα που εκφοβίζουν τους άλλους, δείχνουν απέχθεια και περιφρόνηση σ’ αυτούς που προσπαθούν να βλάψουν. Πιστεύουν ότι μέσα απ’ αυτή τη συμπεριφορά γίνονται πιο σημαντικοί.

Το bullying δεν είναι φυσιολογική συμπεριφορά.

Πως εξηγείται η συμπεριφορά του bullying;

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους κάποιος εκφοβίζει τους άλλους. Μπορεί, για παράδειγμα, να έχει υποστεί ο ίδιος εκφοβισμό και να εκτονώνει κατά κάποιο τρόπο το θυμό του εκφοβίζοντας άλλους. Ή μπορεί μέσα απ’ αυτό να νιώθει ανώτερος απ’ τους άλλους, να αισθάνεται ότι έχει ισχύ και εξουσία. Ίσως ακόμη να το κάνει για να τραβήξει την προσοχή, πιστεύοντας ότι θα γίνει δημοφιλής ή ότι θα τον βοηθήσει να ενταχθεί σε κάποια παρέα.

Οι άνθρωποι που ασκούν εκφοβισμό, συχνά είναι οι ίδιοι τρομοκρατημένοι για κάτι και έτσι προσπαθούν να τρομοκρατήσουν τους άλλους για να κρύψουν τα συναισθήματά τους ή παρενοχλούν άλλους για να μην τους παρενοχλήσουν πρώτα εκείνους. Είναι δυστυχείς και «ξεσπούν» τη δυστυχία τους στους άλλους. Συνήθως δεν νιώθουν υπευθυνότητα για τις πράξεις τους και συχνά έχουν την ανάγκη να ελέγχουν τους άλλους και να κερδίζουν πάντα. Μπορεί να ζηλεύουν τα άτομα που παρενοχλούν. Δεν μπορούν να κατανοήσουν και να αναγνωρίσουν τα συναισθήματα των άλλων. Είναι όμως πολύ καλοί παρατηρητές της ανθρώπινης συμπεριφοράς και πάντα επιλέγουν ως θύματα, εκείνους που ξέρουν ότι είναι πιο αδύναμοι απ’ αυτούς και μπορούν να τους κερδίσουν. Χρησιμοποιούν τη «διαφορετικότητα» για να δικαιολογήσουν τη συμπεριφορά τους και να κάνουν τα θύματά τους να νιώσουν άσχημα. Όμως το αληθινό πρόβλημα δεν είναι η «διαφορετικότητα» του θύματος αλλά ο ίδιος ο θύτης που νιώθει φόβο, ζήλεια, θυμό, φθόνο, ανασφάλεια, δυστυχία. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η διαφορετικότητά μας είναι που μας κάνει ξεχωριστούς και μοναδικούς. Θα πρέπει να είμαστε περήφανοι για τον εαυτό μας και να μην επιτρέπουμε σε άτομα που μας εκφοβίζουν να μας καταβάλλουν.

Όσοι ασκούν εκφοβισμό χρειάζονται τη βοήθεια ειδικού. Αν δεν αλλάξουν τη συμπεριφορά τους, συνήθως καταλήγουν να έχουν μπλεξίματα με το νόμο. Μέχρι την ηλικία των 24, εξήντα τοις εκατό των ατόμων που ασκούσαν εκφοβισμό στην παιδική τους ηλικία, έχουν τουλάχιστον μία ποινική καταδίκη. Όσοι συνεχίζουν αυτή τη συμπεριφορά ως ενήλικες, εμφανίζουν και πολλά άλλα προβλήματα όπως αλκοολισμό, διαταραχές αντικοινωνικής προσωπικότητας και ανάγκη ψυχολογικής παρακολούθησης.

Η καλύτερη άμυνα απέναντι σε άτομα που ασκούν εκφοβισμό είναι να σου αρέσει ο εαυτός σου, να έχεις αυτοπεποίθηση και να μη μοιάζεις με θύμα. Δεν είναι αποτελεσματικό να προσπαθείς να ανταποδίδεις τον εκφοβισμό. Αν είσαι ανήλικος και χρειάζεσαι βοήθεια, ζήτησέ την από έναν ενήλικα που εμπιστεύεσαι. Είναι δύσκολο να λύσεις τέτοια προβλήματα μόνος σου.

Γιατί διαλέγουν να εκφοβίσουν εμένα;

Αν δέχεσαι τέτοια συμπεριφορά εκφοβισμού, χρειάζεται να γνωρίζεις ότι δεν φταις εσύ. Μπορεί να σου λένε άσχημα πράγματα για να σε πληγώσουν, π.χ. ότι είσαι άσχημος ή χαζός. Ή να χλευάζουν το παρουσιαστικό σου, τα μαλλιά σου, το φύλο σου, το χρώμα του δέρματός σου, το σώμα σου, τη φυλή σου, τη θρησκεία σου. Στην πραγματικότητα, δεν θα πρέπει να αισθάνεσαι άσχημα γι’ αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σου, αλλά να είσαι περήφανος γιατί αυτά είναι που σε κάνουν ιδιαίτερο και μοναδικό στον κόσμο. Μην επιτρέπεις σ’ αυτά τα άτομα να σε κάνουν να νιώσεις άσχημα για τον εαυτό σου, γιατί αυτό επιδιώκουν ώστε να αποκτήσουν εξουσία και έλεγχο πάνω σου.

Τι μπορώ να κάνω για να αντιμετωπίσω κάποιον που με εκφοβίζει;

● Μην το κρατάς μυστικό. Πες το σε κάποιον ενήλικα που εμπιστεύεσαι και ζήτησε τη βοήθειά του. Μπορεί να είναι ο γονιός σου, ένας δάσκαλος, ο διευθυντής του σχολείου, ο προπονητής σου.

● Όταν δέχεσαι τέτοια συμπεριφορά, μείνε ήρεμος. Προσπάθησε να μη δείξεις θυμό ή φόβο. Τα άτομα που ασκούν εκφοβισμό αποζητούν την αντίδρασή του θύματος. Τους αρέσει να βλέπουν ότι σε αναστατώνουν. Αν δεν αντιδράς όπως περιμένουν, μπορεί να βαρεθούν και να σταματήσουν.

● Αγνόησε αυτούς που σε εκφοβίζουν. Όσο δεν νιώθεις άσχημα μ’ αυτά που σου κάνουν ή σου λένε, τόσο τους αποδυναμώνεις.

● Γίνε μέλος μιας ομάδας. Έτσι θα κάνεις νέους φίλους και θα έχεις μεγαλύτερη υποστήριξη.

● Μην αντεπιτίθεσαι. Είναι επικίνδυνο για σένα και συνήθως κάνει τα πράγματα χειρότερα. Μείνε κοντά σε άλλους, προστάτεψε τον εαυτό σου και ζήτα βοήθεια από έναν ενήλικα.

● Προσπάθησε να αποφεύγεις καταστάσεις όπου μπορεί να είσαι εκτεθειμένος σε εκφοβισμό. Για παράδειγμα, απέφυγε περιοχές του σχολείου όπου δεν υπάρχουν πολλοί μαθητές ή δάσκαλοι. Μην μένεις μόνος στις τουαλέτες ή στα αποδυτήρια. Κάθισε κοντά στον οδηγό του σχολικού λεωφορείου. Μην φέρνεις ακριβά αντικείμενα ή πολλά χρήματα στο σχολείο. Κάθισε μαζί με άλλους φίλους στο φαγητό. Μείνε κοντά στους φίλους σου ή στο δάσκαλό σου στα σχολικά διαλείμματα.

Τι είναι ο Εκφοβισμός μέσω του Διαδικτύου (Cyber Bullying);

Ο εκφοβισμός μέσω του Διαδικτύου είναι οποιαδήποτε πράξη εκφοβισμού, επιθετικότητας, παρενόχλησης,  τρομοκρατικής ή αυταρχικής συμπεριφοράς που θεσπίζεται και πραγματοποιείται μέσω της χρήσης των ψηφιακών συσκευών επικοινωνίας, συγκεκριμένα του Διαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων και η οποία επαναλαμβάνεται ανά τακτά ή άτακτα χρονικά διαστήματα.

Ο όρος cyber bullying δημιουργήθηκε από τον Καναδό Bill Belsey και έχει τις ρίζες του στον παραδοσιακό σωματικό ή ψυχολογικό εκφοβισμό όπου ο στόχος του επιτιθέμενου είναι να προκαλέσει ζημιά ή να βλάψει το θύμα του. 

Τι περιλαμβάνει ο εκφοβισμός μέσω διαδικτύου;

• Πειράγματα με στόχο τη διασκέδαση  

• Διάδοση άσχημων-προσβλητικών  φημών online  

• Αποστολή ανεπιθύμητων μηνυμάτων (υβριστικά-προσβλητικά)

• Παρενόχληση

• Δυσφήμηση σε τρίτους  (άλλους πλέον του θύματος)  Μέσω του ηλεκτρονικού

ταχυδρομείου,  μηνυμάτων μέσω κινητού,  φωτογραφίες και βίντεο στο διαδίκτυο, ιστοσελίδες, μπλογκς, chat rooms κ.ά.

Ο εκφοβισμός μέσω του Διαδικτύου μπορεί να είναι άμεσος ή έμμεσος εμπλέκοντας και άλλα άτομα που ενδεχομένως να μην γνωρίζουν καν το θύμα. Τα μέσα που χρησιμοποιούνται για τον εκφοβισμό μέσω του Διαδικτύου είναι το Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο (email), τα Γραπτά Μηνύματα (Text Messaging

Ο Μ. Σφακιανάκης, μιλώντας στο News247, έδωσε δύο άκρως χαρακτηριστικά παραδείγματα.

"Σε "καλό" σχολείο της Αθήνας, η πρώτη μαθήτρια του σχολείου, ηλικίας περίπου 16 ετών και σημαιοφόρος, υπέστη νευρικό κλονισμό και προχώρησε σε απόπειρες αυτοκτονίας.

Η αιτία ήταν η διαδικτυακή επίθεση που δέχτηκε από ένα προφίλ ψεύτικο το οποίο εμφανιζόταν να ήταν δικό της, να ανήκε σε αυτήν. Η μαθήτρια, επειδή ήταν και πρώτη, κουβεντιαζόταν σε όλο το σχολικό περιβάλλον με αποτέλεσμα να μην αντέξει την πίεση και να κάνει δύο απόπειρες.

Η ΔΗΕ προχώρησε σε έρευνα πολλών ημερών, περίπου 25, για να καταλήξει στον ένοχο αλλά και για να μείνουν εμβρόντητοι οι αστυνομικοί όταν ανακάλυψαν πως ο ένοχος ήταν ο δεύτερος μαθητής στο σχολείο ο οποίος τη ζήλευε και ήθελε την πρωτιά!".

Για τον επί χρόνια προϊστάμενο της ΔΗΕ η σημαντικότερη αιτία για τη διόγκωση του φαινομένου είναι η έλλειψη επικοινωνίας στην οικογένεια, ανάμεσα στα παιδιά και τους γονείς.

"Δεν υπάρχει", σημειώνει, "ούτε επικοινωνία αλλά ούτε και επιμέλεια και επίβλεψη των παιδιών. Τα παιδιά ουσιαστικά οδηγούνται σε βίαιες εξάρσεις και οδηγούνται τελικά σε ακραίες συμπεριφορές, όπως το cyber bullying".

Τι συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, από την πλευρά της Αστυνομίας και δη της συγκεκριμένης υπηρεσίας;

Ο κ. Σφακιανάκης αποκαλύπτει πως τόσο αυτός όσο και οι υπόλοιποι αστυνομικοί αναλαμβάνουν έναν ρόλο τόσο κατασταλτικό όσο και πυροσβεστικό, διότι συνήθως οι "θύτες" είναι παιδιά - έφηβοι. "Μιλάμε για παιδιά 13, 14, 15 ετών.

Προσπαθούμε να τους μιλήσουμε, να τους δώσουμε να καταλάβουν τι έκαναν και αν είναι δυνατόν να μην υπάρξει σύλληψη. Το επαναλαμβάνω μιλάμε για παιδιά. Είναι προτιμότερο να κατανοήσουν μόνα τους τι έκαναν μέσα από τη συζήτηση με μας".

Ρωτάμε τον κ. Σφακιανάκη για το εάν υπάρχουν περιστατικά cyber bullying με ρατσιστική

Ρωτάμε τον κ. Σφακιανάκη για το εάν υπάρχουν περιστατικά cyber bullying με ρατσιστική "οσμή".

"Υπήρχαν στο παρελθόν τέτοια περιστατικά, όπου "συμμορίες" αλλοδαπών ή Ελλήνων εφήβων και μαθητών επιτίθενται διαδικτυακά μέσα από αναρτήσεις  σε άλλα παιδιά λόγω της εθνικότητάς τους. Το τμήμα μας αντιμετώπισε αυτά τα περιστατικά σε συνεργασία και με τα σχολεία. Δεν έχει παρατηρηθεί πάντως επέκταση του φαινομένου αυτού και αύξηση του".

Άλλες αιτίες είναι η βίωση συναισθημάτων όπως ο θυμός, η ζήλια, η απόγνωση και η εκδίκηση. Πηγές των έντονων αυτών συναισθημάτων μπορεί να είναι είτε οι δυσλειτουργίες που εμφανίζονται στο οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσεται η συγκεκριμένη προσωπικότητα είτε κάποια παθογένεια του ίδιου του δράστη. Δεν είναι λίγες και οι περιπτώσεις όπου ο διαδικτυακός εκφοβισμός λειτουργεί και ως μέσον ψυχαγωγίας για τους δράστες, τα αισθήματα των οποίων ικανοποιούνται με τις αντιδράσεις των θυμάτων.

Στοιχεία-σοκ για το cyber bullying και το ίντερνετ στην Ελλάδα

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γραμμής Βοήθειας 800 11 800 15 "ΥποΣΤΗΡΙΖΩ" του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, από τον Ιανουάριο

2011 έως και Ιούνιο 2012 πραγματοποιήθηκαν συνολικά 2440 αιτήματα. Τα 82% προήλθαν μέσα από τηλεφωνική επικοινωνία στον αριθμό χωρίς χρέωση 800 11 80015 ενώ ένα ποσοστό της τάξης του 18% επέλεξε να επικοινωνήσει ηλεκτρονικά μέσω email στη διεύθυνση help@saferinternet.gr.

Όσον αφορά στα δημογραφικά στοιχεία, η πλειοψηφία των αιτημάτων (78%) προήλθε από ενήλικες (κυρίως γονείς), ενώ οι επαγγελματίες και οι ανήλικοι που απευθύνθηκαν στη γραμμή ακολουθούν με ποσοστό 10% και 12%, αντίστοιχα.

Αναφορικά με τον τύπο του αιτήματος, η πλειοψηφία των αιτημάτων αφορούσε σε θέματα εξάρτησης (36%), ενώ στη δεύτερη θέση βρίσκονται τα αιτήματα αφορούσαν σε γενικές πληροφορίες για την ασφάλεια στο διαδίκτυο (30%).

Στην τρίτη θέση, με ποσοστό 11%, αναδείχθηκε μια νέα κατηγορία που αφορά στα προβλήματα με τις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης και ιδιαίτερα μέσω της διάσημης ιστοσελίδας  "Facebook" (π.χ. ψευδή προφίλ).

Σημειώνεται ότι πραγματοποιήθηκαν μόλις 9 αιτήματα για εκβιασμό και 8 για πρόθεση για αυτοκτονία. 407 περιπτώσεις παραπέμφθηκαν στη γραμμή καταγγελιών Safeline.gr και στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος για περιπτώσεις ηλεκτρονικού εγκλήματος, ή σε άλλους αρμόδιους φορείς αντίστοιχα με τη φύση της αναφοράς (π.χ. καταναλωτικές οργανώσεις κλπ) (194 αναφορές).Σύμφωνα επίσης, με τα στοιχεία που λάβαμε επίσης από τη δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος, τα εμπλεκόμενα μέρη είναι συνήθως ανήλικοι. Έφηβοι ηλικίας 12-16 ετών φαίνεται να αποτελούν την πιο ευαίσθητη κοινωνική ομάδα που επηρεάζεται από το φαινόμενο. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι ένα στα πέντε παιδιά έχει πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού.

Συνέπειες

Το cyber bullying φαντάζει ίσως αθώο αστείο μεταξύ των παιδιών. Μπορεί όμως να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες για τη ζωή του θύματος. Συμπεριφορές όπως αποχή από τα μαθήματα, κοινωνική απομόνωση, απότομη πτώση στις σχολικές επιδόσεις, εκτέλεση πράξεων αντίθετων με τον χαρακτήρα του παιδιού ή παράνομες πράξεις λόγω εκβιασμού, επίμονη επιθυμία του παιδιού να αλλάξει σχολείο ή το όνομα του, κατάθλιψη ακόμη και αυτοκτονία, θα πρέπει να μας προβληματίσουν.

Νομικό πλαίσιο - Τι προβλέπεται

Το NEWS247 συνομίλησε με τη Μελτίνη Χριστοδουλάκη, νομικό και υπεύθυνη επικοινωνίας του safeline.gr σχετικά με το τι προβλέπεται για το ζήτημα από το ελληνικό Δίκαιο. H SafeLine είναι η μοναδική ανοικτή γραμμή καταγγελιών παράνομου περιεχομένου στο Διαδίκτυο και επίσημο μέλος του INHOPE (Διεθνής Σύνδεσμος Ανοικτών Γραμμών Διαδικτύου) από τις 18 Οκτωβρίου 2005.

Σύμφωνα με την ίδια, ο όρος "ηλεκτρονικός εκφοβισμός" δεν υπάρχει στον ποινικό κώδικά. ¨Ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός δεν ορίζεται ως έγκλημα. Έγκλημα είναι ο τρόπος που αυτός εκφράζεται και ποινικοποιείται επιμέρους".

"Όταν μιλάμε για cyber bullying, μιλάμε για τραμπουκισμούς, χρήση φωτογραφιών ή ψεύτικων προφίλ για εκφοβισμό και δυσφήμηση και παρόμοιες τακτικές", συνεχίζει η ίδια. "Εκείνο που ποινικοποιείται λοιπόν είναι η παραβίαση και παραποίηση των προσωπικών δεδομένων, η συκοφαντική δυσφήμιση, η εξύβριση, η παραποίηση δεδομένων και διώκονται ανά περίπτωση".

Εφόσον όμως τα social media μπαίνουν όλο και περισσότερο στα σπίτια των νέων, η κ. Χριστοδουλάκη πιστεύει πως "στο μέλλον το cyber bullying θα πρέπει να προβλέπεται ως αδίκημα στον Ποινικό Κώδικα και να διατυπώνεται ρητώς".

Αυτή τη στιγμή, τα περιστατικά που δικάζονται σχετικά με τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό και τον τρόπο που εκφράζεται στην πράξη, είναι πλημμελήματα με μέγιστη ποινή φυλάκισης για τους ενήλικες, από 1 έως 5 χρόνια, ανάλογα με τη βαρύτητα της περίπτωσης. Ποινικά διώκονται και ανήλικοι άνω των 13 ετών, χωρίς όμως να επιβάλλεται φυλάκιση.

Σε κάθε περίπτωση, η υπεύθυνη επικοινωνίας της SafeLine, ξεκαθαρίζει πως "καμία ποινή δεν προβλέπεται για το ίδιο το cyber bullying αλλά για τους τρόπους εξωτερίκευσης του". 

Τρόποι αντιμετώπισης

"Σε κάθε περίπτωση που γίνουμε αποδέκτες κάποιας εκ των συμπεριφορών που προαναφέρθηκαν ή γενικότερα συμπεριφοράς που δεν συνάδει με την προσωπικότητα του εφήβου, κινητοποιούμαστε άμεσα", σημειώνει η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Οι γονείς καλούνται να ακούσουν το παιδί με προσοχή και να το προτρέψουν να αναφέρει όσο πιο αναλυτικά γίνεται τα γεγονότα και τα πρόσωπα που το έχουν φέρει σε δύσκολη θέση.

"Έχουμε τη δυνατότητα να αποκλείσουμε τον αποστολέα των ενοχλητικών μηνυμάτων και να αγνοήσουμε αυτά. Όταν πρόκειται για απειλητικά μηνύματα, μπορούμε να αναφέρουμε το περιστατικό στις Αρχές (Αστυνομία).

Γενικά, μπορούμε σε κάθε περίπτωση να έρθουμε σε επικοινωνία με τις Αρχές και να προσπαθήσουμε, σε συνεννόηση με τη Διοίκηση του σχολείου, να εντοπίσουμε τη λύση στους κόλπους του σχολείου και εξωδικαστικά χωρίς να δημιουργήσουμε επιπλέον  προβλήματα στα εμπλεκόμενα μέρη.

Μέλημα μου ως Διευθυντής της Δίωξης Ηλεκτρονικού εγκλήματος είναι στα περιστατικά cyber bullying που έρχονται στην υπηρεσία μας να προσπαθώ μέσα από τον διάλογο μεταξύ των εμπλεκομένων ανήλικων μαθητών αλλά και των διευθυντών των σχολείων να βρούμε λύση χωρίς την εμπλοκή των Ανηλίκων με δικαστήρια", αναφέρει ενδεικτικά ο επικεφαλής της Δ.Η.Ε.

Επίσης, η Γραμμή Βοηθείας του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου απευθύνεται σε εφήβους και στις οικογένειές τους.

Μπορεί κανείς να επικοινωνήσει, είτε καλώντας στον αριθμό χωρίς χρέωση για αστικές και υπεραστικές κλήσεις 800 11 800 15, από Δευτέρα έως Παρασκευή και ώρες 09:00 - 15:00, είτε αποστέλλοντας ηλεκτρονικό μήνυμα στο help@saferinternet.gr. Υπογραμμίζεται ότι στα παραπάνω στοιχεία δεν έχει κατηγοριοποιηθεί ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός αλλά ο τρόπος - τρόποι με τους οποίους αυτός εκφράζεται.

Τι είναι ο παραδοσιακός εκφοβισμός (Bulling);

Ο εκφοβισμός είναι μία επιθετική συμπεριφορά με πρόθεση να βλάψει ένας πιο δυνατός κάποιον πιο αδύναμο, μπορεί να περιλαμβάνει σωματική αλλά και ψυχολογική βία για παράδειγμα: «αν είσαι φίλος με αυτόν κανείς από εμάς δεν θα σου ξαναμιλήσει». Η πιο συνήθης μορφή εκφοβισμού τόσο για αγόρια όσο και για κορίτσια είναι η λεκτική, με τη χρήση υποκοριστικών ή με παρατσούκλια που σχετίζονται με την εμφάνιση ή τον τρόπο που μιλάει κάποιος.

Οι συνέπειες του εκφοβισμού κατά  πρόσωπο φαίνεται να είναι τα υψηλά επίπεδα κατάθλιψης, άγχους και ψυχοσωματικών συμπτωμάτων στα θύματα  καθώς και το γεγονός ότι οι μαθητές που έχουν εκφοβιστεί γίνονται λιγότερο αποτελεσματικοί κοινωνικά και έχουν περισσότερες δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις  όπως επίσης χαμηλότερες ακαδημαϊκές ικανότητες και απουσιάζουν περισσότερο από το σχολείο.

Τι είναι ο Εκφοβισμός μέσω του Διαδικτύου (Cyber Bullying);

Ο εκφοβισμός μέσω του Διαδικτύου είναι οποιαδήποτε πράξη εκφοβισμού, επιθετικότητας, παρενόχλησης, τρομοκρατικής ή αυταρχικής συμπεριφοράς που θεσπίζεται και πραγματοποιείται μέσω της χρήσης των ψηφιακών συσκευών επικοινωνίας, συγκεκριμένα  του Διαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων και η οποία επαναλαμβάνεται ανά τακτά ή άτακτα χρονικά διαστήματα. Ο όρος cyber bulling δημιουργήθηκε από τον Καναδό Bill Belsey και έχει τις ρίζες του στον παραδοσιακό σωματικό ή ψυχολογικό εκφοβισμό όπου ο στόχος του επιτιθέμενου είναι να προκαλέσει ζημιά ή να βλάψει το θύμα του.

Τι περιλαμβάνει ο εκφοβισμός μέσω διαδικτύου; 

• Πειράγματα με στόχο τη διασκέδαση
• Διάδοση άσχημων-προσβλητικών  φημών on-line
• Αποστολή ανεπιθύμητων μηνυμάτων (υβριστικά-προσβλητικά)
• Παρενόχληση
• Δυσφήμηση σε τρίτους (άλλους πλέον του θύματος) Μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μηνυμάτων μέσω κινητού, φωτογραφίες και βίντεο στο διαδίκτυο, ιστοσελίδες, μπλογκς, chat rooms κ.ά.

Ο εκφοβισμός μέσω του Διαδικτύου μπορεί να είναι άμεσος ή έμμεσος εμπλέκοντας και άλλα άτομα που ενδεχομένως να μην γνωρίζουν καν το θύμα. Τα μέσα που χρησιμοποιούνται για τον εκφοβισμό μέσω του Διαδικτύου είναι το Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο (Electronic Mail), τα Γραπτά Μηνύματα (Text Messaging), οι Ιστότοποι Κοινωνικού Δικτύου (Social Networking Sites), τα Μέρη Συζητήσεως στο Διαδίκτυο (Chat Rooms), τα Blogs, τα Web Sites, ακόμα και τα διαδικτυακά παιχνίδια (Internet Gaming).

Γιατί ο οποιοσδήποτε να εκφοβίζει μέσω του Διαδικτύου;

Δυστυχώς, αν και υπάρχουν αρκετές υποθέσεις σχετικά με τους «εκφοβιστές στο διαδίκτυο» στην πραγματικότητα γνωρίζουμε πολύ λίγα σχετικά με τα χαρακτηριστικά των ατόμων αυτών και των κινήτρων τους. Πολλοί παράγοντες μπορεί να ωθήσουν ένα άτομο σε τέτοιες συμπεριφορές: η βαρεμάρα, η ανάγκη για επιβολή δύναμης, ο θυμός, η αντεκδίκηση για το ότι κανείς εκφοβίστηκε, η ανάγκη για προσοχή. Ένας άλλος εξίσου σημαντικός λόγος ενδέχεται να είναι ότι ο εκφοβισμός στο διαδίκτυο είναι πιο ασφαλής από ότι ο παραδοσιακός εκφοβισμός γιατί είναι ανώνυμος και υπάρχουν μικρότερες πιθανότητες να πιαστεί ο θύτης. Τέλος κίνητρο μπορεί να αποτελεί απλά η ευχαρίστηση να προκαλεί κανείς πόνο.

Γιατί ένα παιδί να αισθάνεται άσχημα με κάτι που γράφει ο οποιοσδήποτε στο Διαδίκτυο; Αν σβήσει το μηχάνημα δεν θα σβηστεί και το πρόβλημα; 

Η νέα γενιά έχει βρει μέσω του Διαδικτύου ένα μέσο επικοινωνίας και συνεχούς επαφής. Φανταστείτε να είστε σε ένα πραγματικό καφενείο, κομμωτήριο, μπαρ και να σκέφτεστε ότι όλοι όσοι σας βλέπουν έχουν ακούσει κάτι προσβλητικό για την προσωπικότητα σας – πως θα αισθανθείτε τότε; Μπορείτε να τους πιάσετε έναν-έναν και να απολογηθείτε για κάτι που δεν έχετε κάνει ή και για κάτι που ισχύει αλλά δεν θα θέλατε να ξέρουν; Πόσο δύσκολο θα ήταν αυτό για εσάς; Αν φύγετε θα φύγει και το αίσθημα αυτό; Μπορείτε να απομονωθείτε ή να αλλάξετε τα μέρη που συχνάζετε σαν λύση; Αυτές είναι κάποιες απλές ερωτήσεις για να νιώσετε όπως θα ένιωθε και ένα άτομο για το οποίο η κοινωνικότητα του εκφράζεται σε μεγάλο μέρος και με τη βοήθεια του Διαδικτύου.

Εμφανίζεται το φαινόμενο του εκφοβισμού μέσω διαδικτύου στην Ελλάδα;

Το φαινόμενο του εκφοβισμού μέσω διαδικτύου απασχολεί ολοένα και περισσότερο τους σύγχρονους ερευνητές, καθώς λαμβάνει χώρα αρκετά συχνά πλέον σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά και στην ελληνική πραγματικότητα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που προέκυψαν από απογραφική έρευνα στην νήσο Κω, προέκυψε ότι το 14,7% του δείγματος είχε δεχτεί παρενόχληση μέσω του Διαδικτύου. Από αυτό το ποσοστό το 15,2% ήταν αγόρια και το 19,5% κορίτσια (Πρακτικά 1^ου Πανελληνίου Συνεδρίου Ε.Ε.Μ.Δ.Ε.Δ, 2009)

Επιπλέον δεν βρέθηκε αξιόλογη διαφορά ως προς τον μ.ο ηλικίας μεταξύ όσων εφήβων βίωσαν cyber-bullying και όσους όχι. Αριθμητικά συχνότερη ήταν η αναφορά από 17χρονους, όμως εξίσου πιθανό ήταν να το αναφέρουν και 14χρονοι που πλοηγούνται στο Διαδίκτυο.

Στο Συνέδριο E-life 2011 πρόκειται να παρουσιαστούν νέα δεδομένα από την Κύπρο, Βέλγιο αλλά και την Ελλάδα. Ιδιαίτερη αναφορά θα γίνει στη διαχρονική εξέλιξη του φαινομένου με τα ευρήματα της νέας έρευνας στη Κω, δύο έτη μετά την αρχική.

Τι μπορώ να κάνω ως γονέας;

Η επικοινωνία με το παιδί είναι το κλειδί. Είναι σημαντικό οι γονείς να ακούσουν προσεχτικά τι λέει το παιδί για τις online εμπειρίες του και να εξοικειωθούν και οι ίδιοι με το διαδίκτυο, καθώς αποτελεί αναπόσπαστο πλέον κομμάτι της ζωής μας, αλλά και να επισκεφτούν τα site που το παιδί τους επισκέπτεται. Η δαιμονοποίηση του διαδικτύου σίγουρα δεν ωφελεί κανέναν και ας μην ξεχνάμε ότι είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο της τεχνολογίας που ήρθε και θα μείνει στη ζωή μας. Η εμπιστοσύνη του παιδιού σας στη κατανόηση που θα λάβει από εσάς, χωρίς πανικούς και συναισθηματικές εξάρσεις, είναι η εγγύηση ότι θα σας πλησιάσει με οτιδήποτε το απασχολεί και το επιβαρύνει συναισθηματικά.

Ποια στοιχεία θα πρέπει να ανησυχούν τους γονείς;

Δεν υπάρχουν κάποια «συμπτώματα» μοναδικά για την περίπτωση εκφοβισμού από το Διαδίκτυο. Ο ρόλος του γονιού δεν είναι να παρακολουθεί ως «ντεντέκτιβ» τη συμπεριφορά του παιδιού του αλλά να είναι διαθέσιμος για τα προβλήματα του. Ο γονιός μπορεί να μην έχει το επίπεδο τεχνολογικής επάρκειας και δεξιότητας του παιδιού του. Αρκεί όμως να μπορεί να αντιληφθεί ότι υπάρχει ένα πρόβλημα με επίπτωση στα συναισθήματα του (άγχος, θλίψη, φόβος) και να το πλησιάσει ώστε να μάθει τι συμβαίνει. Μην υποτιμάτε το πρόβλημα σκεφτόμενοι ότι είναι κάτι περιορισμένο σε έναν «ψεύτικο κόσμο» - αυτός είναι ένα μέρος της πραγματικότητας της νέας γενιάς και ότι συμβαίνει εκεί έχει άμεσες συνέπειες στην αυτοεκτίμηση των παιδιών μας.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς εάν το παιδί τους πέσει θύμα εκφοβισμού μέσω του διαδικτύου;

Σε περίπτωση που το παιδί πέσει θύμα εκφοβισμού μέσω του διαδικτύου, οι γονείς μπορούν να προβούν σε μία σειρά ενεργειών:

Είναι πολύ σημαντικό να έχουν ενημερώσει τα παιδιά εκ των προτέρων ότι εάν δεχτούν απειλητικά ή προσβλητικά μηνύματα να τα αποθηκεύσουν και όχι να τα διαγράψουν, να κρατήσουν δηλαδή όλα τα αποδειχτικά στοιχεία. Επιπλέον μπορούν οι γονείς να μάθουν στα παιδιά ότι πρέπει ακόμα και να εκτυπώσουν τα απειλητικά μηνύματα που ενδεχομένως λάβουν και βεβαίως να τους τα δείξουν.

Σε περιπτώσεις όπου τα μηνύματα επιμένουν και προέρχονται από άγνωστο αποστολέα, οι γονείς μπορούν να ζητήσουν βοήθεια από τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος και να πάρουν πληροφορίες από την Ασφαλή Πλοήγηση στο Διαδίκτυο.

Πολύ συχνά αρκετοί γονείς ως απάντηση σε ένα περιστατικό εκφοβισμού απαγορεύουν στα παιδιά τους να επισκέπτονται διάφορα sites, κάνοντας αυτό, ενδεχομένως να προφυλάσσουν τα παιδιά από κάποια ενοχλητικά μηνύματα, ωστόσο τα κρατούν μακριά από την εξέλιξη της τεχνολογίας και την προσωπική τους ανάπτυξη.

Σε περιπτώσεις που ένας «διαδικτυακός φίλος» του παιδιού στέλνει μηνύματα προσβλητικά ή με βρισιές μπορεί εύκολα να «αποκλειστεί» από το μειλ του παιδιού.

Συχνά επίσης, ενδέχεται ο θύτης να είναι κάποιος γνωστός του θύματος, σε αυτή την περίπτωση είναι σημαντικό να ενημερωθούν οι γονείς του παιδιού για την συμπεριφορά του ή ακόμα και το σχολείο του εάν πηγαίνουν τα παιδιά στο ίδιο σχολείο. Με βασικό σκοπό να νιώσει μεγαλύτερη ασφάλεια το θύμα και να ελεγχθεί και να περιοριστεί ο θύτης.

Εάν το θύμα συνεχίζει να εμφανίζεται αγχωμένο, αποσυρμένο, φοβισμένο είναι σημαντικό οι γονείς να ζητήσουν βοήθεια από ψυχολόγο ειδικό σε τέτοιου είδους θέματα.

Τι θα πρέπει να γνωρίζει ο γονέας και ο εκπαιδευτικός για το Διαδίκτυο και την προστασία του παιδιού;

Εκτός εάν έχει εγκατασταθεί κάποιο σύστημα φιλτραρίσματος (που μπλοκάρει για παράδειγμα χυδαίες λέξεις ή εικόνες), σε όλες τις άλλες περιπτώσεις τα παιδιά μπορούν πολύ εύκολα να δουν παράλληλα με χρήσιμες και διασκεδαστικές ιστοσελίδες, και ιστοσελίδες με ανεπιθύμητο περιεχόμενο. Επίσης τα παιδιά μπορούν να μιλήσουν με αγνώστους, ειδικά μέσω των chat rooms.

Όπως στους δημόσιους χώρους, έτσι και εδώ υπάρχει ο κίνδυνος να τα προσεγγίσει κάποιος που μπορεί να τα βλάψει. Είναι σημαντικό επομένως, να μάθουν τα παιδιά ποτέ να μην συναντούν άτομα που γνώρισαν μέσω του Διαδικτύου, εκτός και αν συνοδεύονται από τους γονείς σε δημόσιο χώρο. Επίσης θα πρέπει να γνωρίζουν τα παιδιά ότι δεν πρέπει να δίνουν ποτέ τη διεύθυνσή τους ή το όνομα του σχολείου τους.

Προτού τα παιδιά αρχίσουν να εξερευνούν το διαδίκτυο, καλό θα είναι να βεβαιωθεί κανείς πως καταλαβαίνουν τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουν και είναι σημαντικό αυτό να γίνει όταν τα παιδιά είναι ακόμα σε μικρή ηλικία.

Ένας τρόπος είναι να καθίσουν οι γονείς με τα παιδιά και να προδιαγράψουν από κοινού έναν οικογενειακό κώδικα συμπεριφοράς στον οποίο θα πρέπει να συμφωνήσουν όλοι.

Μπορεί να δημιουργηθεί ένα είδος συμβολαίου διαφορετικό για κάθε παιδί στην οικογένεια, με κανόνες χρήσης του διαδικτύου κατάλληλους για την ηλικία του.

Επιπλέον είναι σημαντικό ο γονιός να παρακολουθεί, εν γνώσει του παιδιού του, σε τακτά χρονικά διαστήματα την επισκεψιμότητα του παιδιού του στις διάφορες ιστοσελίδες και να ελέγχει εάν το παιδί του μπαίνει σε ιστοσελίδες που δεν αντιστοιχούν στην ηλικία του.

Οι γονείς επίσης είναι σημαντικό να μιλήσουν στα παιδιά τους για τους ηθικούς κανόνες που πρέπει να διέπουν την διαδικτυακή τους επικοινωνία, οι οποίοι είναι αντίστοιχοι με αυτούς της πραγματικής επικοινωνίας όπως ο σεβασμός του άλλου, η ευγένεια,  η κατανόηση και η αποδοχή.

Τέλος, οι γονείς είναι σημαντικό να βοηθήσουν τα παιδιά τους να καταλάβουν πως μία ιστοσελίδα που μπορεί να δημιουργήσουν, είναι εμφανής και επισκέψιμη όχι μόνο σε φίλους και γνωστούς, αλλά και σε άγνωστους, επομένως θα πρέπει τα παιδιά να είναι πολύ προσεχτικά στο τι γράφουν και τι στοιχεία παρουσιάζουν για τον εαυτό τους ή και για άλλους.

 Τι μπορούν να κάνουν οι εκπαιδευτικοί για την πρόληψη του εκφοβισμού μέσω του διαδικτύου;

Ο εκπαιδευτικός από την πλευρά του μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη φαινομένων εκφοβισμού, που σύμφωνα με τις έρευνες εμφανίζεται με μεγάλη συχνότητα στο χώρο του σχολείου. Είναι σημαντικό ο εκπαιδευτικός να αναγνωρίσει την έκταση του προβλήματος στο σχολείο του και να συλλέξει ανώνυμα στοιχεία από τους μαθητές του.

Να μεταδώσει στους μαθητές ότι όλες οι μορφές εκφοβισμού είναι απαράδεκτες και υπόκεινται σε πειθαρχικά μέσα. Να ξεκαθαρίσει τους κανόνες χρήσης Η/Υ, Διαδικτύου και κινητών και να τοποθετήσει πόστερ σε στρατηγικά σημεία.

Επιπλέον μπορεί ο εκπαιδευτικός να δώσει την ευκαιρία σε μεγαλύτερους μαθητές να διδάξουν και να συμβουλεύσουν τους νεώτερους (peer education).  

Τέλος μπορούν να έχουν μία σταθερή συνεργασία με ειδικούς επαγγελματίες για σωστή ενημέρωση και καθοδήγηση.

Πως μπορώ να στραφώ ενάντια σε κάποιο κακόβουλο σχόλιο στο Διαδίκτυο;

Εφόσον έχουμε αντιληφθεί κάποια ιστοσελίδα όπου χρησιμοποιούνται προσωπικά δεδομένα μας ή φιλοξενούνται ρατσιστικά σχόλια για εμάς μπορούμε να την αναφέρουμε στην Ελληνική Aνοικτή Γραμμή για το παράνομο περιεχόμενο στο Διαδίκτυο (www.safeline.gr) οι οποίοι και θα προβούν στις απαραίτητες ενέργειες. Παρακάτω αναφέρουμε ενδεικτικά κάποιες περαιτέρω δυνατότητες εφόσον ο εκφοβισμός διεξήχθη μέσω κάποιας ιστοσελίδας κοινωνικής δικτύωσης ή chat room.

και μπορείτε να αναφέρετε την ύπαρξη τους στο http://www.facebook.com/help/contact.php?show_form=underage

ž MySpace - Ειδικά για προβλήματα σχετιζόμενα με σχολείο μπορείτε να στείλετε e-mail στο schoolcare Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. @ myspace Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. . com Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. . Οδηγός ασφάλειας βρίσκεται στο www.myspace.com/safety

ž Youtube - Υπάρχει επιλογή ‘Flag content as inappropriate’ κάτω από κάθε βίντεο. Επιλέξτε ακόμα το ‘Security Center’ έχοντας διαλέξει την Ελληνική ως γλώσσα περιήγησης

ž Instant messaging : MSN – Yahoo . Επιλέγοντας το ‘Help’ tab θα ανοίξει πολλαπλές επιλογές μία εκ των οποίων είναι το ‘Report Abuse’

Chatrooms – Στη συντριπτική πλειοψηφία τους υπάρχουν ρυθμιστές (moderators) που είναι συνήθως πολύ αυστηροί με περιπτώσεις κακόβουλης επίθεσης. Μία επικοινωνία στο e-mail τους με το συγκεκριμένο πρόβλημα είναι συνήθως αρκετή.

 Βάνια Φισούν, Κλινική Ψυχολόγος, M.Sc, υπ.διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών

Γεώργιος Φλώρος, Ψυχίατρος Ενηλίκων, M.Sc, υπ.διδάκτωρ Α.Π.Θ

Πηγή : Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, www.hasiad.gr
(το παραπάνω περιεχόμενο μπορεί να αναπαραχθεί υπό τη προϋπόθεση αναφοράς των συγγραφέων και της Εταιρείας μας.)              

Σχετικό βίντεο :http://www.youtube.com/watch?feature=player_det