Από τις 26 Φεβρουαρίου η Ελλάδα μπήκε επίσημα στη λίστα των χωρών με επιβεβαιωμένο κρούσμα κορωνοϊού. Καλούμαστε , έκτοτε, να διαχειριστούμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση υγειονομικής και οικονομικής κρίσης, χωρίς ποτέ στο παρελθόν να έχουμε αντιμετωπίσει κάτι παρόμοιο ,ώστε η εμπειρία να έχει προλάβει να γίνει γνώση. Αν και γνωρίζουμε πια τη σημασία των βασικών οδηγιών πρόληψης (τήρηση κανόνων υγιεινής και προστασίας, παραμονή στο σπίτι κτλ), δεν πρέπει να υποτιμούμε τη σημασία της σωστής επικοινωνίας γονέα- παιδιού, της ενημέρωσης των παιδιών, της οργάνωσης μιας νέας καθημερινότητας εντός του σπιτιού αλλά και των αρνητικών συναισθημάτων (άγχος, φόβος κα), τα οποία έχουν φωλιάσει στις ψυχές μικρών και μεγάλων.
Στο πρόταγμα "Μένουμε Σπίτι" οι Ψυχίατροι Παιδιών και Εφήβων τάχθηκαν αμέσως στο πλευρό των οικογενειών. Αρκετοί ειδικοί ψυχικής υγείας και έγκριτοι φορείς ,επιμελήθηκαν έντυπες οδηγίες προς γονείς και συναδέλφους, τις οποίες διέθεσαν προς δημοσιοποίηση. Ακολουθεί ένα κράμα των οδηγιών αυτών, κινούμενο σε δύο βασικούς άξονες: την ενημέρωση των παιδιών για όλα όσα χρειάζεται να ξέρουν σχετικά με την πανδημία και προτάσεις για τον προγραμματισμό της καθημερινότητας και του χρόνου μας.
- Δεν χρειάζεται να πιέζουμε τα παιδιά να μιλήσουν, ωστόσο, όταν το επιθυμούν θα πρέπει να είμαστε διαθέσιμοι, να μην είμαστε διστακτικοί και να υπάρχει το κατάλληλο πλαίσιο όπου θα μπορούν με άνεση να θέσουν τα ερωτήματά τους.
- Χρειάζεται να δώσουμε αξία στις σκέψεις, τα ερωτήματα και τις ανησυχίες των παιδιών.
- Η οποιαδήποτε ενημέρωση πρέπει να γίνεται λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία, το γλωσσικό και το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού και να χρησιμοποιούμε έννοιες που μπορούν να γίνουν κατανοητές. Μην κατακλύζετε τα παιδιά με πληροφορίες που δεν είναι σε θέση να καταλάβουν.
- Μιλήστε με ειλικρίνεια. Τα παιδιά πάντοτε ανακαλύπτουν την αλήθεια, γι'αυτό φροντίστε να μην διαταραχθεί η εμπιστοσύνη τους απέναντί σας.
- Θυμηθείτε ότι ο τρόπος που χειρίζεστε την παρούσα κρίσιμη κατάσταση θα επηρεάσει τη σχέση σας και τη μεταξύ σας επικοινωνία για όλα τα σημαντικά θέματα στο μέλλον.
- Αν και χρειάζεται να ενημερώνετε τα παιδιά σας για τις εξελίξεις, προστατεύστε τα από τις συνεχείς συζητήσεις μέσα στο σπίτι για τον κορωνοϊό και από την υπερβολική πληροφόρηση από την τηλεόραση, το διαδίκτυο κτλ. Μην τα αφήνετε να βλέπουν συνεχώς ειδήσεις και σχετικές εκπομπές στην τηλεόραση. Συχνά περιέχουν σκηνές που μπορεί να τα τρομάξουν και η επανάληψή τους μπορεί να τα τραυματίσει ψυχικά.
- Βοηθήστε τα παιδιά να παίρνουν ασφαλείς και ακριβείς πληροφορίες μόνον από έγκυρες πηγές.
- Είναι πιθανόν ότι θα χρειαστεί να επαναλάβετε πολλές φορές τις πληροφορίες και τις οδηγίες που δίνετε, διότι μπορεί να είναι δύσκολο να γίνουν αντιληπτές ή αποδεκτές από τα παιδιά. Επιπλέον, αυτό μπορεί να αποτελεί έναν τρόπο με τον οποίο ζητούν καθησυχασμό.
- Τα παιδιά ανησυχούν πολύ για την υγεία και την ασφάλεια τη δική τους, των μελών της οικογένειάς τους, των φίλων τους κτλ. Καθησυχάστε τα ότι είναι ασφαλή στο σπίτι και ότι λαμβάνετε όλα τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης. Μην δίνετε υποσχέσεις που δεν είναι ρεαλιστικές. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποιος θα νοσήσει από κορωνοϊό. Επομένως, μην λέτε στα παιδιά σας ότι κανείς σας δεν θα αρρωστήσει.
- Εξηγείστε στα παιδιά ότι τα περισσότερα άτομα που προσβάλλονται γίνονται καλά κι ότι αν αρρωστήσει κάποιος από εσάς υπάρχουν όλα τα διαθέσιμα μέσα για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση. Θα μπορούσατε να κάνετε μικρές αναδρομές ,ακόμα και μέσα από την οικογενειακή ιστορία, σε κρίσεις που ήδη ξεπεράστηκαν (είναι βέβαιο ότι σε κάθε οικογένεια υπάρχουν σχετικές καταγραφές προηγούμενων ή και τωρινών γενεών). Κι όπως πάντα η πρόληψη είναι προτιμότερη από τη θεραπεία! Γι' αυτό πρέπει να τηρούν τους κανόνες υγιεινής.
- Αποφεύγουμε να μιλάμε με τρόπο που να κατηγορούνται άλλοι ή με τρόπο που οδηγεί σε στιγματισμό. Οι ιοί μπορεί να προσβάλλουν τον οποιονδήποτε ανεξάρτητα από τη φυλή του ή την εθνικότητά του.
- Καθησυχάστε τα παιδιά για τους παππούδες τους και πείσετε τους τελευταίους να παραμένουν στο σπίτι. Κρατήστε επικοινωνία των παιδιών με τους παππούδες, τηλεφωνικά κι αν υπάρχει δυνατότητα μέσω εικόνας (μπορούμε παραδείγματος χάριν, όπου είναι εφικτό, να προμηθεύουμε κινητά τηλέφωνα εγκαθιστώντας τους μια εφαρμογή βιντεοκλήσης, προκειμένου δυο φορές την ημέρα να έχουν σύντομη συνομιλία με τα εγγόνια. Έτσι και οι παππούδες/γιαγιάδες αισθάνονται λιγότερο μόνοι/ες και τα εγγόνια δεν φορτώνονται την "ενοχή εγκατάλειψης τους". Δώστε το παράδειγμα στα παιδιά για τον τρόπο με τον οποίο φροντίζουμε τους ηλικιωμένους. Κατά πάσα πιθανότητα θα συμπεριφερθούν κι αυτά σε σας με τον ίδιο τρόπο στο μέλλον.
- Κρατείστε κατά το δυνατόν κανονικούς ρυθμούς στο σπίτι σας και όσο μπορείτε μη διαταράσσετε τις καθημερινές σας ρουτίνες. Η τήρηση προγράμματος διατροφής, ύπνου και υγιεινής είναι απαραίτητη. Η ύπαρξη καθημερινού προγράμματος δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας στα παιδιά. Παράλληλα η ενασχόληση με κάποια δραστηριότητα προστατεύει από τον συνεχή μηρυκασμό αρνητικών σκέψεων και φόβων.
Πρωι: η μάθηση συνεχίζεται!
Απασχοληθείτε μέσω διαθέσιμων διαδικτυακών εφαρμογών των σχολείων ή/και λοιπών φροντιστών καθώς και των πολιτιστικών και λοιπών οργανισμών.
Απασχοληθείτε μέσω διαθέσιμων διαδικτυακών εφαρμογών των σχολείων ή/και λοιπών φροντιστών καθώς και των πολιτιστικών και λοιπών οργανισμών.
Μεσημέρι: ώρα κοινής ησυχίας
Επιλέξτε δραστηριότητες χωρίς θόρυβο, όπως παρακολούθηση ταινίας, διάβασμα ενός βιβλίου κτλ
Απόγευμα: το σπίτι μετατρέπεται σε παιχνιδότοπο!
Ένας παιχνιδότοπος πρέπει να προσφέρει δυνατότητα για:
Κινητικό παιχνίδι (γυμναστική, ασκήσεις εδάφους, κουτσό, παιχνίδια με μπαλόνια, παιχνίδια κίνησης όπως "τα μήλα", "μουσικές καρέκλες", "τα αγάλματα", "το κρυφτό")
Συναισθηματικό παιχνίδι (κούκλες και ιστορίες, κουκλοθέατρο, παιχνίδια μίμησης τύπου παντομίμα, θέατρο, κατασκευές, ψηφιδωτά, ζωγραφική, μάσκες. κολλάζ, ντεκουπάζ, πηλός, πλαστελίνη κλπ)
Κοινωνικό παιχνίδι (επιτραπέζια όπως μονόπολη, σκάκι. τάβλι, παιχνίδια με χαρτιά κλπ)
Γνωστικό παιχνίδι (ερωτήσεις, έλεγχος γνώσεων, φαντασία, ιστορίες μυστηρίου, παιχνίδι "όνομα,ζώο, φυτό, πράγμα, επάγγελμα", παιχνίδια κρυμμένου θησαυρού κλπ)
Μαγειρική με τα παιδιά
Αφήγηση και δημιουργία παραμυθιών, μύθων και ποιημάτων. Διοργάνωση διαγωνισμών. Θεατρικά δρώμενα με κοστούμια και σκηνικά.
Μουσική (μουσικά όργανα, τραγούδι, καραόκε) και χορό
- Βοηθήστε τα παιδιά να κρατήσουν τις κοινωνικές τους επαφές- ιδίως τα μικρότερα που δεν είναι εξοικειωμένα με αυτό- μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας , αν είναι δυνατόν και με χρήση εικόνας.
- Μην αφήνετε τα παιδιά να είναι κολλημένα σε οθόνες! Χωρίς σχολείο ο κίνδυνος εθισμού σε ηλεκτρονικά, διαδίκτυο κλπ είναι μεγάλος, γι'αυτό βοηθήστε να οργανώσουν την καθημερινότητά τους με επωφελή τρόπο και ασχοληθείτε μαζί τους. Όπως πάντα ελέγχετε το περιεχόμενο των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και γενικά της ενασχόλησής τους με το διαδίκτυο και βεβαιωθείτε για την ασφάλειά τους.
- Έφηβοι: Ο έφηβος χρειάζεται την ησυχία του και την ομάδα! Προτείνονται ομάδες συζήτησης, ομάδες συγκεκριμένων ενδιαφερόντων, παρακολούθηση ταινιών, σχολιασμός επικαιρότητας. Ο έφηβος βιώνει μεγάλη ανασφάλεια σε κατάσταση που δεν "αναγνωρίζει" και δεν ελέγχει και ως εκ τούτου η συμμόρφωση του είναι δυσκολότερη. Επίσης, στα πλαίσια της αυτονόμησής του, δεν μπορεί εύκολα να ενταχθεί σε προγράμματα "ελεύθερων πολιορκημένων". Οι γονείς θα πρέπει να είναι διαθέσιμοι και να λειτουργούν με ήπιο και ευέλικτο τρόπο, απορροφώντας την ευερεθιστότητα των εφήβων. Στην παρούσα φάση, η ενασχόληση με το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι βοηθητική. Είναι μια ευκαιρία για τους γονείς να ξαναβρούν στον έφηβο το παιδί τους!
- Παιδιά τα οποία αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα υγείας, έχουν βιώσει στο παρελθόν απώλειες και πένθος ή κάποιο μέλος της οικογένειας πάσχει από σοβαρό πρόβλημα υγείας, είναι πολύ πιο ευάλωτα και είναι πιθανότερο να παρουσιάσουν συμπτώματα άγχους κλπ/ Γι' αυτό και έχουν ανάγκη από μεγαλύτερη υποστήριξη. Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στην πληροφόρησή τους.
- Σε περίπτωση που χρειάζονται επιπρόσθετα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας λόγω προβλημάτων υγείας ενός παιδιού ή ενός άλλου μέλους της οικογένειας, βοηθήστε τα παιδιά να εφαρμόσουν ό,τι χρειάζεται για τα ίδια, τα αδέρφια τους ή τα υπόλοιπα μέλη. Κατανοήστε τις αντιδράσεις τους, επαινέστε τα για τη συμμόρφωσή και τη συνεργασία τους και βοηθήστε τα να αναπτύξουν αίσθημα προσωπικής ευθύνης και αλληλεγγύης. Ανακουφίστε τα από ενδεχόμενα αισθήματα ενοχής, πχ αν αρρωστήσουν ή αν λόγω δικών τους προβλημάτων απαιτούνται πρόσθετα μέτρα που επιβαρύνουν την υπόλοιπη οικογένεια και προστατεύστε τα από ενδεχόμενες στιγματιστικές και επιθετικές συμπεριφορές από τα αδέρφια τους.
- Σε περιπτώσεις διάστασης γονέων ή διαζυγίου, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Τα παιδιά συχνά ανησυχούν για τον γονέα με τον οποίο δεν μένουν μαζί. Οι γονείς που δεν έχετε την επιμέλεια κρατήστε επαφή με τα παιδιά σας, λαμβάνοντας βέβαια υπ' όψιν τους ισχύοντες περιορισμούς και διατηρήστε την επαφή με τα παιδιά με συνεχή και συστηματική τηλεφωνική και ηλεκτρονική επικοινωνία κατά προτίμηση με χρήση εικόνας. Καθησυχάστε τα ότι είστε καλά και ότι είστε πάντα κοντά τους. Το σημαντικό δεν είναι η ποσότητα του χρόνου που περνάτε με τα παιδιά σας αλλά η ποιότητα της επικοινωνίας και της σχέσης σας. Στην παρούσα κρίσιμη περίοδο, το τελευταίο πράγμα που χρειάζονται τα παιδιά είναι δύο γονείς να μαλώνουν μεταξύ τους. Αντίθετα, έχουν την ανάγκη να νιώθουν ότι και οι δύο γονείς τους τα αγαπούν και ότι μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους για δικό τους καλό. Υιοθετείστε κοινλη στρατηγική για την αντιμετώπιση της κρίσης.
- Στη χρονική αυτή περίοδο είναι πολύ πιθανό τα παιδιά να παρουσιάσουν άγχος, θλίψη, θυμ΄, φόβο, ευερεθιστότητα, γκρίνια, αίσθημα αβοήθητου, πλήξη και έλλειψη ευχαρίστησης, εκρήξεις και αντιδραστική συμπεριφορά, προσπάθεια να δοκιμάζουν τα όρια- ιδίως οι έφηβοι. Μικρότερα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν παλινδρόμηση σε συμπεριφορές που είχαν ξεπεράσει, όπως για παράδειγμα νυχτερινή ενούρηση, προβλήματα ύπνου, άγχος αποχωρισμού από τους γονείς, κοιλιακά άλγη και άλλα σωματικά ενοχλήματα κλπ.
- Σε περίπτωση που τα συμπτώματα είναι έντονα και προοδευτικά επιδεινούμενα κι αν τα παιδιά παρουσιάζουν συνεχή ενασχόληση με τον κορωνοϊό, επίμονες και διεισδυτικές σκέψεις για νόσηση, έντονο συνεχή ή επανερχόμενο φόβο για την υγεία και τη ζωή τους, χαμηλή συναισθηματική διάθεση, συνεχιζόμενα προβλήματα ύπνου, προβλήματα στην πρόσληψη τροφής ή ο,τιδήποτε άλλο εσείς κρίνετε ανησυχητικό, απευθυνθείτε αμέσως σε Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων, Παιδιάτρους Παιδιών και εφήβου ή εξειδικευμένους ψυχολόγους. Το ίδιο ισχύει και για σας! Γι'αυτό, αν χρειαστεί, αναζητήστε ψυχιατρική βοήθεια.
- Σε περίπτωση που τα παιδιά σας παρουσιάζουν κάποια ψυχική ή αναπτυξιακή διαταραχή, βρίσκονται σε θεραπεία, λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή με ψυχοτρόπα, κρατήστε σταθερή την επικοινωνία με τους θεράποντες ψυχιάτρους και τους ειδικούς ψυχικής υγείας που τα παρακολουθούν. Στην παρούσα φάση, η ανάγκη συμβουλευτικής των γονέων είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Διερευνήστε τη δυνατότητα για πραγματοποίηση συνεδριών ψυχοθεραπείας, ψυχολογικής υποστήριξης, συμβουλευτικής , εξ'αποστάσεως με ηλεκτρονικά μέσα.
- Για παιδιά με υπερκινητικότητα, ευερεθιστότητα, ΔΕΠΥ προτείνονται:
- προσαρμογές και ρυθμίσεις στο χώρο τους, ώστε να παρέχεται ασφάλεια, πχ δωμάτια χωρίς πολλά αντικείμενα και χωρίς πολλά ερεθίσματα
- δραστηριότητες αποφόρτισης κυρίως κινητικές, πχ παιχνίδια με μπάλες γυμναστικής, βοήθεια στις δουλειές του σπιτιού με εντολές και εποπτεία γονέων
- Σε περιπτώσεις όπου τα παιδιά πάσχουν από κάποιο νόσημα ή παρουσιάζουν χρόνιο πρόβλημα υγείας, ακολουθείτε τις οδηγίες του θεράποντα ιατρού. Καθησυχάστε τα ότι θα συνεχίσουν να δέχονται τη φροντίδα, περίθαλψη, φαρμακευτική αγωγή κλπ που χρειάζονται, παρά την πανδημία. Βοηθήστε τα να συμμορφωθούν στους επιπλέον τρέχοντες περιορισμούς.
- Κλείνοντας, θα πρέπει να εστιάσουμε στο γεγονός ότι η απομόνωση στο σπίτι και η αναγκαστική εικοσιτετράωρη συμβίωση των μελών της οικογένειας μπορεί να φέρει στην επιφάνεια λανθάνουσες συγκρούσεις μεταξύ των μελών της ή/και να αναζωπυρώσει παλιότερα προβλήματα στις μεταξύ τους σχέσεις. Σε περιπτώσεις προϋπάρχουσας οικογενειακής δυσλειτουργίας, από την αδελφική αντιπαλότητα ως τα προβλήματα σχέσεων μεταξύ των γονέων ή των γονέων με τα παιδιά τους, η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί. Ως γονείς προσπαθήστε να κρατήσετε την ψυχραιμία σας, να εστιάσετε στα σημαντικά πράγματα και σε συντονισμό με την ιδιαίτερη πραγματικότητα που όλοι βιώνουμε, να χαράξετε μία κοινή στρατηγική και να αποφεύγετε την κλιμάκωση των συγκρούσεων. Από την άλλη μεριά καλό είναι να θυμόμαστε ότι πολύ συχνά οι καταστάσεις κρίσης βοηθούν τα άτομα και τις οικογένειες να αναδιοργανωθούν, να αναθερμάνουν τις σχέσεις τους και να αναπλαισιώσουν με θετικό τρόπο τη λειτουργία τους.
"Πάντα πάντα περνάς τη φωτιά για να φτάσεις τη λάμψη"
Οδυσσέας Ελύτης
Βιβλιογραφία:
"Οδηγός για γονείς. Πώς να μιλήσουμε στα παιδιά μας για την πανδημία από τον κορωνοϊό και να αντιμετωπίσουμε μαζί την κρίση", Κοινοτικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων Αθηνών, Συντ. Διευθύντρια Δρ Κ.Λαδοπούλου, Ψυχίατρος Παιδιού και Έφηβου
"Μένουμε σπίτι, ο ελεύθερος χρόνος παιδιών και εφήβων, η συνάντηση με την οικογένεια", Πανεπιστημιακή Παιδοψυχιατρική Κλινική ΠαΓΝΗ
Οδηγίες από το Κοινοτικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου